1 Należy podkreślić, że nazwa rodu jest umowna, została nadana przez badaczy i nie występuje w źródłach historycznych.

2 O nich zob. S. Kujot, Dzieje Prus Królewskich, Cz. 1: Do roku 1309, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 22, Toruń 1915, zwłaszcza s. 944, 956-957, 962-966, 1069-1070, 1079-1082, 1084, 1114, R. 23, Toruń 1916, s. 1174-1176, 1191; R. Wenskus, Eine preussische Familie, wreszcie ostatnio

3 F. Lorentz, Preuβen in Pommerellen, Mitteilungen des Westpreuβischen Geschichtsvereins, 32. Jg., 1933, H. 3, s. 49-59 (zwłaszcza do s. 52).

4 R. Wenskus, Eine prussische Familie in Pommerellen und ihre Erben, w: Europa slavica – Europa orientalis. Festschrift für Herbert Ludat zum 70. Geburtstag, hrsg. von K.-D.Grothusen, K. Zernack, Berlin 1980, s. 391-422.

5 Por. m. in. K. Bruski, Wajsyl, w: Ludzie pomorskiego średniowiecza. Szkice biograficzne, Gdańsk 1981, s. 160-163; idem, Glabuna, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. II: G-K, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 57; idem, Piotr, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 419-420; idem, Ramota ze Stanisławia, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. IV, Gdańsk 1997, s. 34-35 i ostatnio idem, Lokalne elity rycerstwa na Pomorzu Gdańskim w okresie panowania zakonu krzyżackiego. Studium prozopograficzne, Gdańsk 2002.

6 M. in. B. Śliwiński, Rola polityczna możnowładztwa na Pomorzu Gdańskim w czasach Mściwoja II, Gdańsk 1987, s. 44-46, 72-79, 85-89, 97-98, 135-137 i dalej; ostatnio zaś idem, Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306-1309, Gdańsk 2003, s. 89 i nn., tamże dalsza literatura.

7 Ostatnio J. Powierski, Prusowie, Mazowsze Mazowsze i sprowadzenie Krzyżaków do Polski, Malbork 2001, t. II, 1, s. 131.

8 Pommerellisches Urkundenbuch, bearb. v. M. Perlbach, Danzig 1882, nr 222. Na tym urzędzie został też poświadczony w roku następnym, zob. ibidem, 232 (Waysul pincerna).

9 Por. M. Biskup, G. Labuda, Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka – społeczeństwo – państwo – ideologia, Gdańsk 1988, s. 243-244.

10 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 250, gdzie książę Mściwój w liście do margrabiów brandenburskich podkreśla fakt zwycięstwa dzięki wsparciu Prutenis [...] et nostris quibusdam specialiter fidelibus Pomeranis [...]. Por. J. Powierski, Układ kamieński, s. 25-27, B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 72-73, 77-78 i ostatnio idem, Pomorze Wschodnie, s. 83. Niektórzy badacze skłonni są widzieć w tej wzmiance tylko Prusów z Pomorza, tak m.in. ibidem, s. 83 i S. Kujot, op. cit., s. 956. Z tej notki jednak wcale tak nie wynika, a pomoc pruska w tym czasie była jak najbardziej możliwa, trwało bowiem drugie powstanie przeciw Krzyżakom. Owszem w innym dokumencie z 31 października 1271 r. książę wielkopolski Bolesław wspominał o łupieniu majątków Zakonu na Kujawach przez poddanych i Prusów z kraju Mściwoja ([...] aliquos homines et Prutenos de terra domini M(estwini) ducis Pomoranie [...], Pommerellisches Urkundenbuch, nr 247), to jednak odnosiło się raczej do innych wydarzeń.

11 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 245 (Wezil palantinus [sic!]).

12 Ibidem, nr 248, 251, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264.

13 Liber mortuorum monasterii Pelplinensis ordinis cisterciensis, wyd. W. Kętrzyński, Monumenta Poloniae Historica, t. IV, Lwów 1884, s. 72: Wayzel palatinus, qui dedit Polpelin et abbaciam a duce impetravit.

14 K. Bruski, Rajkowy cysterskie czy krzyżackie? Fragment z dziejów osadnictwa na Pomorzu Gdańskim w XIII i XIV wieku, Pomorania Antiqua, t. XI, 1983, s. 80-81.

15 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 282,

16 Ibidem, nr 283 (Waisli palatino Dirsoviensis), 287, 288. Okoliczności polityczne owych zmian stanowisk urzędniczych omawia szerzej B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 136.

17 Pommerellisces Urkundenbuch, nr 293.

18 Ibidem, nr 300 (Weyzilo palatinus), tutaj jeszcze bez przymiotnika, ale wydanie dokumentu w Gdańsku ewidentnie to zaświadcza. Dokładnie jako palatyn gdański został poświadczony 10 lutego 1279 r., ibidem, nr 302 (Weycel palatinus in Gdanzk), por. też ibidem, nr 308, 311, 314, 315, 316, 317, 326, 327.

19 Uzasadnienie por. B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 136.

20 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 333 (Wasyl Pomoranie).

21 Do 1285 r. nadal świadkuje na dokumentach księcia Mściwoja, por. ibidem, nr 341, 342, 345, 346, 350, 351, 353, 354, 356, 357, 362, 367, 368, 369, 374, 381, 382.

22 Szerzej por. B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 174 i nn., idem, Pomorze Wschodnie, s. 89 i n.

23 Dusburg, III, 227.

24 J. Powierski, Prusowie, Mazowsze, t. II, 1, s. 131.

25 B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 180.

26 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 493, por. Księga komturstwa gdańskiego, wyd. K. Ciesielska, I. Janosz-Biskupowa, Warszawa – Poznań – Toruń 1985, nr 66 (Dziwanus filius Waissili), wieś w 1292 r. książę przekazał Janikowi, siostrzeńcowi swojej żony Sulisławy, choć jeszcze w 1290 r. potwierdzał nadanie dla biskupa włocławskiego, Pommerellisches Urkundenbuch, nr 464.

27 Ostatni raz na stanowisku wojewody gdańskiego wzmiankowano go w 1285 r., Pommerellisches Urkundenbuch, nr 400, jego następca na urzędzie Święca, po raz pierwszy został odnotowany 4 stycznia 1286 r., ibidem, nr 401. Święca przejął też po Wajsylu palację tczewską, por. B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 181.

28 H. Górnowicz, Toponimia Powiśla Gdańskiego, Gdańsk 1980, s. 182; G. Gerullis, Die altpreuβischen Ortsnamen, Berlin – Leipzig 1922, s. 8, potem w 1326 r. odnotowano Algent, zaś około 1350 – Algemin, Algemeyn. J. Powierski łączy jednoznacznie oba określenia Alminie i Alyem utożsamiając je z całym obszarem sztumskim, por. J. Powierski, Kształtowanie się granicy pomorsko-pruskiej w okresie od XII do początku XIV w., cz. 1, Zapiski Historyczne, 1965, z. 1, s. 13. Wątpliwe jednak, aby Wajsyl (lub jego przodek) posiadał całość obu wymienionych pruskich terytoriów. Jako centrum ziemi Alyem wskazuje się Postolin, por. W. Długokęcki, M. Haftka; Między Santyrem a Malborkiem. Z dziejów osadnictwa wzdłuż północno-zachodniej krawędzi pojezierza iławskiego w XIII w.; Gdańskie Studia z Dziejów Średniowiecza, nr 7: Mazowsze, Pomorze, Prusy, Gdańsk 2000, s. 76, tamże odpowiednia literatura.

29 H. Górnowicz, op. cit., s. 123.

30 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 460; regest w: Preuβisches Urkundenbuch, (cyt. PU), hrsg. von A. Seraphim, Bd. I, 2, Königsberg 1909, nr 546.

31 Według odosobnionego, dodajmy błędnego, zdania S. Kujota (op. cit., s. 956-957) Wajsylwice wcale nie emigrowali, lecz nadal posiadali rodowe dobra w okolicy Sztumu i z nich właśnie byli poddanymi księcia pomorskiego.

32 Spór Wajsylewiców o tę wieś ukazał szczegółowo K. Bruski, Rajkowy cysterskie czy krzyżackie?, s. 73-91.

33 Pommmerellisches Urkundenbuch, nr 453.

34 Ibidem, nr 561.

35 Ibidem, nr 531.

36 Ibidem, nr 551 i 561, B. Śliwiński, Pomorze Wschodnie, s. 100.

37 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 561 i 563 (poświadczenie z 11 lipca).

38 B. Śliwiński, Pomorze Wschodnie, s. 102-104.

39 Najpewniej 16 lutego, skoro taka data widniała w nekrologu pelplińskim, por. P. Oliński, Cysterskie nekrologi na Pomorzu Gdańskim od XIII do XVII wieku, Toruń 1997, s. 127.

40 O nim por. K. Bruski, Ramota ze Stanisławia, s. 34-35.

41 Pommerelisches Urkundenbuch, nr 561 (Waysil cum filio Zivani Ramota) i nr 563.

42 Ibidem, nr 641 i 642.

43 Ibidem, nr 650.

44 K. Bruski, Ramota ze Stanisławia, s. 35.

45 PU, hrsg. von M. Hein, E. Maschke, Bd. II, 1, Königsberg 1932, nr 260. R. Wenskus (Eine prussiche Familie, s. 416) nie wyklucza, że był on identyczny z Jaśkiem z Kopytkowa, synem Przybysława, wzmiankowanym w 1324 r. Jednak poza imieniem mamy na to tylko jedną jeszcze przesłankę, mianowicie osobę Krzysztofa ze Stanisławia (działającego jednak w połowie XV w.), który być może posiadał też Kopytkowo (Kopytiten, Kopgliten?). Podobieństwo herbów wskazuje na jego przynależność do rodu Lniskich pomorskich, szerzej o nim por. K. Bruski, Lokalne elity, s. 218-219; G. A. von Mülverstedt, Zur mittelalterlichen Orts- und Adelskunde Westpreuβens, Zeitschrift des historischen Vereins für den Reg.-Bezirk Marienwerder, H. 34, 1896, s. 29. Takim herbem (w pas, w górnym polu lis, w dolnym dwa pasy) posługiwał się m.in. Oswald z Lnisk (o nim zob. dalej) oraz Ticze von Marwitz (członek Związku Pruskiego, zm. przed 1468 r.), należący zapewne do tegoż rodu, pieczęć zob. B. Engel, Die mittelalterlichen Siegel des Thorner Rathsarchivs mit besonderer Berücksichtigung des Ordenslandes, II. Teil: Privatsiegel mit Ausschluβ der rein polnischen, Thorn 1895, s. 13 (tutaj błędnie: Mayewitz), Taf. III, nr 148.

46 Warto zauważyć, że w literaturze podnoszono niekiedy wątpliwości, czy Sadyk na pewno był bratem Wajsyla i Glabuny, por. S. Kujot, op. cit., s. 965-966.

47 O nim zob. K. Bruski, Glabuna, s. 57.

48 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 222 (Globuna).

49 Ibidem, nr 245 (Wezil palantinus, frater eius Glabuna).

50 Ibidem (Zadic subcamerarius).

51 Ibidem, nr 248 (Globuno pincerna, Ziadic frater eius), tak też nr 259. W dokumentach tych nie zaznaczono, gdzie był cześnikiem, ale obecność w Gdańsku, jak też kolejność występowania wśród świadków w dokumencie, zdaje się potwierdzać, że już wtenczas był cześnikiem gdańskim, tak jednoznacznie określony dopiero w 1283 r. (Glabun pincerna Gdanensi), ibidem, nr 351. Przejął więc urząd po Wajsylu.

52 Ibidem, nr 251, 259, 315, 346, 351.

53 Ibidem, nr 351.

54 Ibidem, nr 374. Tak też R. Wenskus (Eine prussische Familie, s. 394), inaczej K. Bruski, Glabuna, s. 57, który uznał, że Glabuna zmarł już przed 26 lipca, skoro książę dysponował jego dobrami. Jednak w dokumencie z 26 lipca Glabuna występuje jeszcze jako pincerna noster, bez żadnej wskazówki na czas przeszły jego urzędowania, przy tym wspomniane dobra zostały przejęte od Glabuny już wcześniej, zob. dalej.

55 Tak K. Bruski, Glabuna, s. 57. Z kolei R. Wenskus (Eine prussische Familie, s. 394) przyjął, że wsie te już wcześniej należały do Glabuny.

56 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 341, por. R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 394.

57 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 362-363 (sicut Glabuna pincerna noster tenuit), por. K. Bruski, Glabuna, s. 57.

58 R. Wenskus (Eine prussische Familie, s. 394-395) upatrywał w tym pierwszych symptomów upadku Wajsylewiców. W związku z powyższym uzasadnieniem nie wydaje się to przekonujące.

59 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 464.

60 Por. R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 395, tutaj literatura.

61 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 260, 261. Zdaniem R. Wenskusa (Eine prussiche Familie, s. 393) imię Sadyk było polskim odpowiednikiem pruskiego – Gedike. Za tym zdaje się przemawiać zmiana nazwy wsi Dziadyk koło Ostródy, która została założona przez Gedyka (PU, hrsg. von M. Hein, E. Maschke, Königsberg 1939, Bd. II, 2, nr 620), a następnie w źródłach była określana: Zadeke, Szadeck, Zcadicken, por. W. Kętrzyński, O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich, Lwów 1882, s. 364.

62 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 374.

63 B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 76. Urząd ten opustoszał po śmierci Bożeja Witkowica, który ostatni raz odnotowany został 21 września 1284 r., zob. Pommerellisches Urkundenbuch, nr 381.

64 Inaczej R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 398, który uznał go za identycznego z Prusem Zcadelem, wzmiankowanym w 1303 r., Pommerellisches Urkundenbuch, nr 646, PU, Bd. I, 2, nr 802.

65 O nim zob. K. Bruski, Piotr, s. 419-420.

66 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 374. Identyfikację osad por. K. Bruski, Piotr, s. 419, oraz z pewnymi różnicami B. Śliwiński, Rola polityczna, s. 76-77.

67 Według K. Bruskiego (Piotr, s. 419) Piotr Glabunowic był tożsamy z Piotrem, podkomorzym gdańskim, występującym wśród świadków nadania dla klasztoru oliwskiego w dokumencie z 1297 r., Pommerellisches Urkundenbuch, nr 547. Jednak rację trzeba przyznać B. Śliwińskiemu, który w podkomorzym gdańskim widział przyszłego kasztelana gdańskiego – Piotra Wusta, por. B. Śliwiński, Pomorze Wschodnie, s. 126-127, tutaj dalsza literatura.

68 B. Śliwiński, Pomorze Wschodnie, s. 127-128.

69 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 631: comes Petrus Glabunowicz.

70 Ibidem, nr 641-642.

71 W legendzie zaś czytamy: „S. co[m]itis Petri castl’ T’sov.”.

72 Legenda słabo czytelna „S … co[m]i[ti]s …“, jednak tytuł komesa wskazuje na Piotra, pozostali sędziowie nie byli w dokumencie tak tytułowani. Na to wskazuje też kolejność umieszczenia pieczęci, jak też kolejność występowania w dokumencie (druga pozycja).

73 Tak R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 396.

74 B. Śliwiński, Piotr Święca z Nowego, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, s. 425-426.

75 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 652.

76 K. Bruski, Piotr, s. 420; B. Śliwiński, Pomorze Wschodnie, s. 128.

77 Por. K. Bruski, Piotr, s. 420.

78 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 655.

79 Por. B. Śliwiński, Pierwsi odbiorcy nadań krzyżackich na Pomorzu Gdańskim w latach 1310-1311, w: Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII-XVII wieku, Toruń 1992, s. 347; K. Bruski, Lokalne elity, s. 148-149.

80 Z pewnością nie był to Michał z Lnisk chełmińskich, gdyż ten zaliczał się do najbogatszego rycerstwa, a wymieniony tutaj Michał był zaledwie wasalem Piotra z Nowego, szerzej por. B. Śliwiński, Pierwsi odbiorcy, s. 347, przypis 42, zob. też R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 397-398.

81 B. Śliwiński, Pierwsi odbiorcy, s. 347-348.

82 Prawdopodobnie Michał z Lnisk był ojcem pięciu braci: Bartłomieja, Jana (Hansa), Michała, Albrechta i Dytryka (1361), z nich jedynie Albrecht osiągnął status rycerski, por. K. Bruski, Lokalne elity, s. 148-149, 168-170, 173-174. Dalszym ich potomkiem był zapewne Krzysztof ze Stanisławia, o nim zob. wyżej, jak też sędzia ziemski w okręgu tczewskim, Oswald z Lnisk (zm. ok. 1435 r.) i jego brat Bartłomiej, być może synowie Kacpra z Rościszewa, por. ibidem, s. 174, idem, Oswald z Lnisk, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, s. 370-371.

83 Por. R. Wenskus, Eine prussiche Familie, s. 413-414.

84 Trzeba jednak zastrzec, że herb ten znamy dopiero z czasów Oswalda z Lnisk.

85 PU, Bd. II, 2, nr 848.

86 Księga komturstwa gdańskiego, nr 78.

87 R. Wenskus (Eine prussische Familie, s. 411-412) dodał jeszcze herb Wydra (wydra trzyma w pysku rybę, co jakoby nawiązało do herbu Piotra Gabunowica), rodziny von Otterfeld-Rybińskich siedzących w Rybnej (XVI w.), dobrach nabytych przez Piotra (II) z Lewina (1428). To jednak nie przekonuje, tak jak i obecność w Sierakowicach (nabytych przez Piotra z Lewina w 1382) jakiegoś Jakuba z Będargowa, a więc ze wsi należącej niegdyś do Piotra Glabunowica.

88 PU, hrsg. von M. Hein, E. Maschke, Bd. II, 1, Königsberg 1932, nr 367, świadkował jeszcze na dokumencie w 1336 r., PU, hrsg. von M. Hein, Bd. III, 1, Königsberg 1944, nr 58.

89 PU, Bd. II, 1, nr 152.

90 Ibidem, nr 116, zresztą obok Ottona z Lnisk.

91 Szczegóły por. K. Bruski, Lokalne elity, s. 72-73.

92 PU, hrsg. von H. Koeppen, Bd. III, 2, Marburg 1958, nr 430; Archiwum Państwowe w Gdańsku (cyt. APG) 300 D / 79 nr 6, tutaj przy dokumencie dobrze zachowana pieczęć jeszcze ich ojca Stanisława, z następującą legendą: „+S STANISLAI DE SWINCZ“.

93 PU, hrsg. von H. Koeppen, Bd. IV, Marburg 1960, nr 569. O nich zob. też R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 405.

94 PU, hrsg. von K. Conrad, Bd. V, 1, Marburg 1969, nr 439; Księga komturstwa gdańskiego, nr 71.

95 Najprawdopodobniej słowiańskie imię Wojciech (i odpowiednio niemieckie – Albrecht) stało się odpowiednikiem pruskiego Wajsyl, tutaj można wskazać na Wajsyla (Waysel) założyciela Lichtajn koło Ostródy (1329), którego potem określano mianem Albrechta (1351), por. PU, Bd. II, 1, nr 649; PU, Bd. IV, nr 715, R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 411, przypis 124; E. Hartmann, Der Kreis Osterode (Ostpr.). Daten zur Geschichte seiner Ortschaften, Würzburg 1958, s. 304.

96 PU, Bd. III, 1, nr 163, 193, 328, 341b. Wojciech był jednak kimś więcej niż zwykłym służebnym, komtur liczył się z jego opinią w niektórych kwestiach na równi z członkami konwentu, por. K. Bruski, Lokalne elity, s. 57.

97 O nich więcej zob. K. Bruski, Lokalne elity, s. 97-98.

98 Por. ibidem, s. 98, 120-121, 179, 219; idem, Mikołaj ze Świncza, w: Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, s. 221-221.

99 W legendzie zaś znajdowała się następująca inskrypcja: „S PIRSSPIKE DE SWINCZ”, K. Bruski, Lokalne elity, s. 103. Natomiast pieczęć Mikołaja widnieje m.in. na dokumencie z 17 maja 1438 r., APG 300 D / 43 nr 40.

100 O nim zob. K. Bruski, Lokalne elity, s. 102-103.

101 Ibidem, s. 104.

102 Jeszcze w połowie XV w. spotykamy tamże niejakich Jana i Stefana, być może synów Mikołaja, ten ostatni w czasie wojny trzynastoletniej był zwolennikiem Zakonu, por. ibidem, s. 121, 137, 140-141; idem, Mikołaj ze Świncza, s. 222. Według K. Bruskiego na Stefanie skończyła się rodzina wywodząca sie od Stanisława Sklodewica, jednak wobec poniższych uwag należy uznać, że znikła tylko linia ze Świncza.

103 J. K. Dachnowski, Herbarz szlachty Prus Królewskich z XVII wieku, wyd. Z. Pentek, Kórnik 1995, s. 300; o nadaniu dla Mikołaja zob. K. Bruski, Lokalne elity, s. 120-121.

104 J. K. Dachnowski, op. cit., s. 348; R. von Flanβ, Geschichte Westpreuβischer Güter, Zeitschrift des historischen Vereins für den Reg.-Bezirk Marienwerder, H. 21, 1887, s. 90, M. Biskup, A. Tomczak, Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w., Toruń 1955, s. 98, w 1538 r. dobra trzymali Jan i Stanisław Kopyccy, zaś wcześniej (1510) niejaka Małgorzata Kopycka była żoną kasztelana chełmińskiego Arnolda Frąckiego (von der Fronza). Kopytkowo już w 1434 r. zostało wykupione przez Staszka z Drożdzienicy od jego szwagra Lanczka (używającego herbu Chomąto), ale jeśli synem Staszka był Krzysztof z Kopytkowa (też ze Stanisławia), to była to odrębna rodzina od Kopyckich, gdyż używali innego herbu (Lniskich), o Staszku z Drożdżenicy zob. K. Bruski, Lokalne elity, s. 184-186. Trudno zatem ustalić czas nabycia Kopytkowa przez Kopyckich, najpewniej stało się to w drugiej połowie XV w.

105 K. Bruski, Lokalne elity, s. 73.

106 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 460 (nobilem virum Waisilonem et filios suos).

107 Ibidem, nr 463: […] ob fidele servitium Zyvani et fratris suis Przibislai […].

108 R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 399.

109 P. Oliński, op. cit., s. 128. R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 398, uznaje go za syna Sadyka.

110 P. Oliński, op. cit., s. 128.

111 Pommerellisches Urkundenbuch, nr 655.

112 P. Oliński, op. cit., s. 128.

113 Uzasadnienie por. B. Ślwiński, Pierwsi odbiorcy, s. 347-348.

114 PU, Bd. II, 1, nr 447; PU, hrsg. von K. Conrad, Bd. VI, 1, Marburg 1986, nr 501: Johannes und Petrus, Schybans Kindern. Należy przyjąć, że byli oni raczej wnukami Diwana znanego ze wzmianki w 1290 r., a jego syn nosił takie samo imię.

115 K. Niesiecki, Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841, s. 571; J. K. Dachnowski, op. cit., s. 387; B. Śliwiński, Kształtowanie się własności rycerskiej, s. 8, M. Biskup, A. Tomczak, op. cit., s. 98.

116 Tak też B. Śliwiński, Kształtowanie się własności rycerskiej, s. 8.

117 Prawdopodobnie wkrótce osiadła tutaj inna rodzina, która posługiwała się pieczęcią z wizerunkiem chomąta, co wskazuje na jej powiązania z Cegenbergami, por. B. Engel, op. cit, s. 5, Taf. IV, nr 258; R. Wenskus, Eine prussische Familie, s. 399 i nn., ten uznaje jednak wcześniejszą przynależność dóbr do Wajsylewiców. O dziedzicach na Kopytkowie, zob. P. Oliński, op. cit., s. 138; G. A. von Mülverstedt, Zur mittelalterlichen, s. 13; R. von Flanβ, op. cit., s. 89 i n.; K. Bruski, Lokalne elity, s. 166-167. Według przypuszczeń tego ostatniego nowym właścicielem Kopytkowa został Bartosz z ziemi chełmińskiej (herbu Chomąto), syn lub zięć Jana (syna Przybysława). Moim zdaniem należy przychylić się do tej drugiej propozycji.

118 G. Białuński, Pruski ród Tessymidów (w przygotowaniu).